Sprekers en workshopleiders en hun presentaties op het symposium ‘Photography meets Science and the City’

Sacha de Boer is communicatiewetenschapper, visueel verhalenverteller, presentator en fotograaf. Op het symposium is zij dagvoorzitter en ’s middags presenteert zij eigen werk.
Presentatie: ‘An Inconvenient Truth’ versus ‘A Hopeful Truth’, in woord en beeld

Als fotograaf heb ik de wereld over gereisd voor tijdschriften als National Geographic, voor hulporganisaties als Amref Flying Doctors, het Rode Kruis, Liliane Fonds en het Wereldnatuurfonds. Waar ik ook kwam, zag ik de gevolgen van de klimaatverandering en hoe dat ingrijpt op het dagelijks leven, of dat nu de Noordpool is, in Azië of de voormalige graanschuur van de wereld, Zimbabwe. Maar we zijn niet gedoemd om onder te gaan in een wereld die overstroomt, uitbrandt of verdroogt als gevolg van de klimaatverandering. We kunnen het tij nog keren, als we de juiste maatregelen nemen. In het befaamde project Drawdown dragen wetenschappers, onderzoekers en beleidsmakers 100 effectieve oplossingen aan, en een aantal van die oplossingen zag ik met eigen ogen in de praktijk. En legde die vast. Een realistische maar hoopvolle lezing.

Jos Jansen studeerde psychologie en daarna documentaire fotografie en film. 
Naast fotografie en film gebruikt hij in zijn projecten big data, found footage en 3D-Lidar. Zijn werk werd recent gepubliceerd en geëxposeerd in Nederland, België, Frankrijk, Spanje, Engeland, Rusland, Japan, Zuid Korea en de Verenigde Staten.
Presentatie: Tinder, nanodeeltjes en criminele netwerken. Over fotografie, wetenschap en de grenzen van de mens
 De focus in het werk van Jos Jansen is de visualisatie van onze relatie met wetenschap en technologie met als achterliggende vraag: Wie is ‘in control’? De mens of de technologie?
Aan de hand van een aantal recente, fascinerende projecten vertelt hij over zijn specifieke werkwijze en hoe zijn beelden resulteren in fotoboeken, exposities en video-installaties. Aan de orde komen onder meer: biotechnologie, algoritmen, digitale platforms (zoals Tinder, Uber en Amazon) en de vaak verslavende relatie met onze smartphone. Ook vertelt hij over zijn project met Nobelprijswinnaar Ben Feringa en zijn boek Universe waarvoor Robbert Dijkgraaf de inleiding schreef.
Maartje van den Heuvel is conservator fotografie bij de Bijzondere Collecties van Universitaire Bibliotheken Leiden. Zij beheert aan de Universiteit Leiden de oudste fotocollectie van Nederland en maakt fotografietentoonstellingen bij musea in binnen- en buitenland. In 2018 promoveerde zij aan de Universiteit Leiden in de kunstgeschiedenis op de Nederlandse landschapsfotografie.

Naast haar presentatie in de ochtend verzorgt ze ’s middags een rondleiding door de fotocollectie. 

Presentatie: Leiden: academisch kenniscentrum voor fotografie 

Leiden is een heus kennisknooppunt op het gebied van de fotografie. In Universiteit Leiden bevindt zich de oudste museale fotocollectie van Nederland, ingebed in gespecialiseerde documentatie-, bibliotheek- en fotoboekencollecties. Professionals en liefhebbers uit binnen- en buitenland komen hier om prachtige originele foto’s te bestuderen, onderzoek te doen of voor het uitgebreide programma aan fotografieonderwijs, -cursussen en -events. Maartje van den Heuvel gaat in op het belang van kennis delen en licht toe wat er komende tijd op het programma staat bij dit kenniscentrum. 

Mattie Boom is conservator Fotografie bij het Rijksmuseum in Amsterdam. Vanaf 1989 is zij daar verantwoordelijk voor de opbouw van de nationale fotocollectie, dit als onderdeel van de verzamelingen van het Rijksprentenkabinet. De in dertig jaren opgebouwde collectie is sterk internationaal van karakter en bevat belangrijke voorbeelden uit 19de, 20ste en 21ste eeuw. Ook was zij een van de oprichters en 10 jaar lang de voorzitter van het Nederlands Fotogenootschap, de vereniging van musea, archieven en bibliotheken die foto- en negatievencollecties beheren.
Presentatie: De opkomst van de amateurfotografie in Nederland

De in de late 19de eeuw opkomende amateurfotografie was een ‘missing link’ in de geschiedenis van de fotografie. In het promotieonderzoek van Mattie Boom naar de opkomst van de amateurfotografie in Nederland heeft zij getracht dat veld beter in kaart te brengen en te kijken in welke kringen in Nederland werd gefotografeerd. De populatie bleek veel jonger, rijker, stedelijker en meer gericht op nieuwe technologie dan altijd was gedacht. Ook de commerciële kant van de vroegste verenigingen komt aan de orde. Haar proefschrift verscheen in 2019 onder de titel Everyone a photographer. The Rise of Amateur Photography in the Netherlands 1880-1940.

Helen Westgeest is universitair hoofddocent bij de opleiding Kunstgeschiedenis en Masteropleiding Film and Photographic Studies aan de Universiteit Leiden. In haar onderzoek gebruikt zij fotografietheorie in relatie tot theorie van andere visuele media bij het bestuderen van hedendaagse kunst.
Presentatie: Theorie van fotografie als onderzoeksperspectief van kunstenaars en beeldwetenschappers

Het onderzoeksgebied van de fotografietheorie richt zich op hoe verschillende vormen en kenmerken van het medium fotografie visueel communiceren met de toeschouwer. Als voorbeeld hiervan worden een paar kunstwerken besproken waarin fotografie is gecombineerd met andere media. Zo wordt inzicht gegeven in hoe foto’s ‘bemiddelen’ tussen de fotograaf, de zichtbare (of een fictieve) wereld en de toeschouwer.    

Jan Dirk van der Burg fotografeert, filmt, maakt fotocomedy en is de huidige Fotograaf des Vaderlands. Zijn bekendste werk is het boek Olifantenpaadjes uit 2011. Zijn onbekendste werk is de vijfdelige webserie De Fotoclub des Vaderlands, die hij dit jaar maakte op Instagram en YouTube. Beide zijn de moeite van bekijken waard.
Presentatie:  Mooi zo

 In de presentatie zal de Fotograaf des Vaderlands met het publiek het Stendhal Syndroom opwekken, de psychische aandoening waar toeristen in Florence last van krijgen als ze fysiek onwel worden van de overdosis aan schoonheid waaraan ze worden 

 blootgesteld. Maar waarom zou dat alleen in Florence kunnen? Jan Dirk van der Burg laat zien dat we ook klapwiekend van onze stoel lazeren bij schoonheidsbeleving van eigen bodem. Extra brancards staan klaar.

Wim van Egmond is microfotograaf. Hij portretteert micro-organismen. Hij gebruikt de microscoop om foto’s en films te maken van alle mogelijke onderwerpen die te klein zijn om met het blote oog waar te nemen.
Tiemen Cocquyt is conservator in Rijksmuseum Boerhaave. Hij beheert en onderzoekt de collectie natuurwetenschappelijke instrumenten uit de 17de en 18de eeuw, waaronder een grote verzameling microscopen.
Presentatie: De ontdekking van de microscopische wereld

Wim van Egmond en Tiemen Cocquyt maken deel uit van het onderzoeksteam voor ‘Visualizing the Unknown’, een onderzoeksproject waarin de context en de praktijk van 17de-eeuwse microscopische waarneming wordt bestudeerd.

In deze sessie laat Wim zien hoe hij de microscoop gebruikt om foto’s en films te maken van alle mogelijke onderwerpen die te klein zijn om met het blote oog waar te nemen.

Tiemen bespreekt hoe de microscoop in de zeventiende eeuw toeliet de microwereld te verkennen, en welke drijfveren, maar ook problemen daarbij kwamen kijken. Samen lichten ze toe hoe ze te werk gaan bij hun onderzoek, en welke rol microfotografie daarin kan spelen. In hun sessie zijn ook replica’s van historische microscopen beschikbaar waarmee de deelnemers de microwereld met hun eigen ogen kunnen bekijken.

Dennis Boersma is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Stereofotografie (NVvS), actief stereofotograaf en verzamelaar van stereofotografica.

 De NVvS organiseert landelijke verenigingsdagen waar informatie over techniek, achtergronden en apparatuur op het gebied van de stereofotografie en aanverwante onderwerpen wordt gedeeld. Ook wordt er genoten van de 3D-projecties op een groot scherm van door de leden gemaakte foto’s en video’s.

Presentatie: Stereofotografie door de tijd.

Stereofotografie, tegenwoordig ook wel 3D-fotografie genoemd, is al zo oud als de fotografie zelf. In deze presentatie legt Dennis Boersma de basisprincipes van de stereofotografie uit en hij maakt een reis door de tijd vanaf het eerste begin tot het heden. Dit alles natuurlijk met 3D-projectie. Tot slot laat hij zien dat je ook met de meest eenvoudige mono-camera een stereofoto kunt maken zodat u hier zelf mee kunt gaan experimenteren.

Lex Scheers (boven) en Johan van Kuilenburg (onder) zijn lid van de Werkgroep Leidse Sterrewacht (WLS), een vrijwilligersclub met als doelstelling het in goede, functionele staat brengen en houden van de astronomische instrumenten van de Oude Leidse Sterrewacht. De WLS werkt in dat verband nauw samen met de vakgroep Sterrenkunde. Deze instrumenten en hun mogelijkheden worden bij publieksactiviteiten gedemonstreerd waarbij tevens middels uitleg en lezingen mensen geënthousiasmeerd worden voor sterrenkunde.
Presentatie 1: Fotografie in de sterrenkunde (Johan van Kuilenburg)

Kort overzicht van de geschiedenis van de fotografie in de sterrenkunde. Van de eerste fotografische platen van de maan in 1840 naar opnamen met de huidige geavanceerde digitale sensors. Ook de fotografische telescoop in de Oude Leidse Sterrewacht heeft vanaf 1897 haar bijdragen geleverd.

Presentatie 2:  Astrofotografie voor amateurfotografen (Lex Scheers)

Een kennismaking met astrofotografie. De digitale fotografie heeft de astrofotografie veel toegankelijker gemaakt voor de amateurfotograaf. Met standaardfotoapparatuur kan al een eenvoudig start gemaakt worden en uitbreiding is mogelijk met voor amateurs beschikbare hulpmiddelen zoals kleine telescoop, volgsystemen en de diverse softwaretools voor post-processing.

Andor Kranenburg is sinds 2012 een zelfstandig fotograaf in Leiden. Zijn fotografie laat zich ruwweg onderverdelen in studiofotografie, landschap en natuur en beelden met schilderachtige en/of filmisch karakter. In zijn vrije werk streeft hij naar mystieke, abstracte beelden en beelden die het onbewuste trachten te raken. Hij houdt van mist, de dromerige sfeer van de avond en de nacht en schilderachtig licht. Andor Kranenburg is gespecialiseerd in Rembrandt-fotografie.
Workshop smartphone fotografie

Tegenwoordig heeft iedereen een smartphone met vaak een redelijk goede camera. Veel mensen houden er dan ook van om hun dagelijkse leven vast te leggen en te delen op sociale media. Niet veel mensen gebruiken deze camera ook voor foto’s van een kwalitatief hoger niveau.

In deze workshop gaan we op zoek naar de mogelijkheden van smart phones. We gaan op zoek naar de werking van compositie, waarom werkt de ene foto wel en een andere niet.  Het gebruik van de achtergrond of juist dingen op de voorgrond plaatsen helpt bij het maken van mooie beelden.

Jesper Boot (boven) en Roosje Verschoor (onder) zijn in 2021 ‘ontdekt’ op het International Photo Festival Leiden (IPFL). Beiden zijn door de vakjury genomineerd en Jesper wist de eerste prijs in de wacht te slepen.

Jesper Boot studeerde in 2019 af in fotografie aan de HKU. In zijn werk bevraagt hij schijnbaar alledaagse momenten en vervormt de perspectieven die wij daarop hebben.

Roosje Verschoor is in 2016 afgestudeerd als fotografe aan de Gerrit Rietveld Academie. Verborgen verhalen en verbanden die onze identiteit bepalen fascineren haar. Wat maakt ons tot wie we zijn? Welke onbewuste ideeën dragen we met ons mee?  Vanuit deze vragen kijkt zij naar de dagelijkse dingen: de gebouwen om ons heen, het eten dat we eten, en de wegen die we afleggen. Om dit in haar foto’s tot uitdrukking te laten komen doet zij onderzoek: ze bestudeert literatuur en raadpleegt bronnen, ze interviewt mensen en reist.

Presentatie 1:  Power (Jesper Boot)

In zijn project Power (wat te zien was op het International Photo Festival Leiden 2021) fotografeerde hij zijn ouders als politieke figuren in de settings die je kent uit de media.

In zijn presentatie vertelt hij met bijpassend beeld hoe hij het project Power van begin af aan langzaam heeft opgebouwd en na zijn afstuderen doorgezet.

 Presentatie 2: Idee en beeld; de kip of het ei (Roosje Verschoor)

In deze lezing zal Roosje Verschoor vertellen over haar fotografie, hoe deze zich heeft ontwikkeld en door wie zij is geïnspireerd. Een lezing over onderzoek doen en serendipiteit, beeldtaal tussen de genres in en experimenten in de materialiteit van fotografie.

Dick Jeukens kocht In 1971 zijn eerste (analoge) spiegelreflexcamera. Het was een tijdperk waarin hij veel kennis heeft opgedaan, mede door het zelf ontwikkelen en afdrukken van foto’s in zijn donkere kamer.
Hij is voorzitter van de Fotogroep De Essentie in Zeist, lid van Fotokring Heuvelrug in Maarn en lid van het fotografen collectief Visie+. Binnen de Fotobond is hij lid van de Landelijke groep Creatief en de Landelijke groep Drone.
Rien Leenderse begon in 1976 als hobbyfotograaf. Vanaf 1974 was hij lid van een zweefvliegclub. Toen hij met de VUT ging, werd hij lid van een modelvliegclub. Via vliegtuigen met benzinemotoren en vliegtuigen met elektromotoren is hij uiteindelijk met drones gaan vliegen. Inmiddels vliegt hij met een DJI Mavic II pro met een Hasselblad camera.
Presentatie: Genieten op hoog niveau

Dick Jeukens zal, samen met Rien Leenderse, door middel van een powerpoint-achtige presentatie hoofdzakelijk foto’s laten zien waarmee de veelzijdigheid van de drone tot uiting komt. De drone-groep van de Fotobond is nog maar een paar maanden oud en het aantal leden nog klein. Wij zullen niet ingaan op de regelgeving die gekoppeld is aan het gebruik van drones maar verwijzen naar de websites van de overheid.

Tom Meerman zoekt al 45 jaar zijn weg over de wereld via fotografie. Of eigenlijk, middels de verhalen van het licht. Opgeleid als beeldend kunstenaar werd de autonome zoekende houding zijn natuur. Nieuwsgierigheid naar hoe de werkelijkheid van tijd en plaats zich laat vertalen in beeld brengt hem naar telkens nieuwe inzichten. Als coach, opleider, bestuurder, organisator en vormgever legt hij de verbanden tussen hen die maken en hen die zien. In 2021 legde hij zijn analyse-methode van de fotografie vast in het boek ‘Foto’s Analyseren en Bespreken’.
Presentatie: Uitdagingen en oplossingen van de straatfotograaf aan de hand van The Americans en De Culemborgers

In 2014 verscheen zijn straatfotografie-boek De Culemborgers, een studie naar de mogelijkheid van het boekrijm.

Hoe onderzoek je de werkwijze en de resultaten van je grote voorbeeld? Ga je dat werk beter snappen en toepassen in je eigen werk? Wanneer is nadoen origineel? Met The Americans van Robert Frank in de hand maakte Tom Meerman De Culemborgers. Een ode aan de stad, aan Frank én aan de fotografie zelf. Het wordingsproces wordt in deze lezing als inspiratiebron verteld.

 

Aanmelding voor het symposium

U kunt zich hier aanmelden voor het symposium. De kosten bedragen € 15 en u kunt een keuze maken uit de presentaties in het middagprogramma. Tevens kunt u het jubileumboek ‘100 jaar Fotografie in Leiden’ alvast reserveren. Meer informatie over het boek vindt u hier.